معلولیتی که محدودیت نشد  

 مجمع عمومی سازمان ملل سال ۱۹۹۲ سوم دسامبر را به عنوان روز جهانی معلولان نامگذاری کرد تا آگاهی اذهان عمومی درباره مسائل مربوط به معلولیت‌ها ارتقا یابد.

معلول به کسی گفته می‌شود که بر اثر نقص جسمی یا ذهنی، اختلال قابل توجه و مستمری بر سلامت و کارایی عمومی او و یا در شئون اجتماعی، اقتصادی و حرفه‌ای او به وجود آید به طوری که این اختلال از استقلال فردی، اجتماعی و اقتصادی وی بکاهد؛ این گروه شامل ناشنوایان، نابینایان و معلولان جسمی، حرکتی و ذهنی است.

آمار ارائه شده از سوی سازمان بهداشت جهانی، نشان می‌دهد که تا سال ۱۳۷۸، ۱۰ درصد از جمعیت جوامع صنعتی و ۱۲ درصد از جمعیت جوامع روبه توسعه را افراد معلول تشکیل می‌دهند؛ در ایران، حدود سه درصد به نوعی دچار معلولیت‌های جسمی جزئی یا کلی هستند.

بیش از ۵۰۰ میلیون نفر به دلیل نقص در سیستم روحی و مغزی، جسمی و حسی از معلولیت رنج می‌برند؛ این افراد در هر نقطه‌ای از دنیا که به سر برند به دلیل موانع ظاهری و یا اجتماعی با محدودیت‌هایی در زندگی خود مواجه می‌شوند اما برخی افراد با این موضوع کنار آمده، معلولیت را محدودیت ندانسته‌ و با وجود معلولیت برای ارتقای سطح زندگی اجتماعی و اقتصادی خود تلاش می‌کنند؛ برخی از آنها نه تنها برای خودشان بلکه برای دیگران نیز کسب و کار راه انداخته و اشتغالزایی کرده‌اند.

گلاره رضائی پزشک عمومی یکی از این افراد است که به علت ابتلا به ام اس دچار معلولیت حرکتی شده و برای راه رفتن دچار محدودیت است و از عصا و گاهی واکر چرخدار(رولیتر) استفاده می‌کند.

این پزشک دزفولی که متاهل و دارای یک فرزند است در مواجهه با مشکلات فراز و نشیب‌های زیادی داشته است؛ گاهی ناامید شده و گاهی با تمام قدرت سعی کرده با مشکلات مقابله کند.

این پزشک عمومی به خبرنگار ایرنا می‌گوید: اعتقاد به توانایی‌های علمی خودش در زمینه طبابت که بازخوردهای بسیار مثبتی از سوی مراجعان دریافت کرده و تحسین و رضایت مدیران شهرستان و استان از عملکردش نیروی پیشرانه‌ای برای ادامه فعالیت‌هایش بوده است به طوری که سال‌هاست در کمیسیون تعیین معلولیت بهزیستی به عنوان پزشک کمیسیون با این اداره همکاری دارد، از طرفی فرزندش انگیزه مضاعفی به او داده است تا بتواند راهی که انتخاب کرده را دنبال کند.

نامناسب بودن مسیرها و معابر شهری، مهمترین چالش معلولان

این پزشک، بزرگترین چالش خود را در زندگی، نامناسب بودن مسیرها و معابر شهری حتی در مراکز درمانی می‌داند به طوری که از کارکردن در بعضی مکان‌ها و مراکز درمانی به دلیل شرایط نامناسب فیزیکی و محیطی صرفنظر می‌کند.

نگاه کنجکاوانه مردم و پچ پچ کردن آنها هنگام دیدن این پزشک، یکی دیگر از مشکلات آزاردهنده این پزشک موفق است، نگاه‌های سنگینی که نه فقط خانم رضایی بلکه هر معلول دیگری را آزرده می‌کند؛ این نگاه‌ها به قدری آزاردهنده است که گاهی تعادل فرد به هم می‌خورد و همان اندک توان حرکتی او نیز زائل می‌شود.

رضایی، سنگینی و استرس شغلی بالا را یکی دیگر از چالش‌های افراد مبتلا به ام اس و معلول می‌داند و می‌گوید: برای فائق آمدن به این چالش، با وجود درخواست بیمارانش مجبور به کاهش ساعات و روزهای کاری اش شده است؛ شغلش پزشکی‌است و با وجود مشکلات بسیار زیاد، آنچه او را در این راه استوار نگه داشته عشق به کمک به بیماران به ویژه کودکان است.

وی از سه سال پیش با همکاری یکی از دوستان مبتلا به ام‌اس، انجمن بیماران ام‌اس دزفول را تاسیس کرده است، می‌گوید: از آنجا که خود نیز با این بیماری درگیر بوده به مشکلات و نیازهای مختلف بیماران آگاه است و تمام تلاش خود را برای ساخت جامعه‌ای مهربان‌تر و مناسب‌تر برای این بیماران به کار گرفته است.

این پزشک عمومی با وجود محدودیت‌ها از فناوری نیز در کار خود استفاده کرده و روزهایی که به مطب نمی‌رود، ویزیت آنلاین در پلتفرم‌های معتبر مشاوره پزشکی انجام می‌دهد و در صفحه اینستاگرامش مطالب مفید و مهم مربوط به سلامت بارگذاری می‌کند و در صفحه اینستاگرام انجمن ام‌اس، بروزترین مطالب مرتبط با بیماری ام‌اس را منتشر می‌کند.

نگاه جامعه باید نسبت به افراد معلول تغییر یابد
رضایی معتقد است جامعه باید در ابتدا نگاه خود به افراد معلول را تغییر دهد چراکه بیماری و انواع آسیب‌های جسمی ممکن است برای هرکسی اتفاق بیفتد اما این مسایل شخصیت و توانمندی‌های هوشی و ذاتی وی را کاهش نمی‌دهد.

به گفته این پزشک معلول، جامعه باید برای تمام افراد، با هر سطح توانایی قابل استفاده، دسترس پذیر و ایمن باشد؛ معابر، ورودی مراکز عمومی از جمله بانک‌ها، ادارات و مراکز تجاری و خدماتی باید به نحوی سامان داده شود که عبور و حرکت هیچ انسانی در آن مشکل نباشد.

قابل استفاده کردن مراکز تفریحی برای معلولان، ایجاد رمپ‌ها یا ورودی شیبدار استاندارد، نشانه‌گذاری‌های قابل استفاده برای نابینایان و ناشنوایان و تعبیه‌ نیمکت یا محل استراحت برای معلولان در معابر و مراکز تجاری و تفریحی از موارد مورد تاکید رضایی است.

فرهنگ‌سازی در سطح گسترده برای تمام اقشار جامعه برای درک معلولیت، الزام مسوولان هر شهرستان به رعایت قوانین حمایت از معلولان و نظارت بر اجرای دقیق آنها، ارائه آموزش در مدارس و ادارات از دیگر اقداماتی است که به گفته وی می‌تواند به کاهش رنج معلولان کمک کند اما باید توجه داشت که هیچ کدام از این اقدامات به ترحم آلوده نشود زیرا موجب آسیب به عزت نفس و سرخوردگی فرد معلول می‌شود.

این پزشک معلول می‌گوید: اگر فرد توان‌یابی قصد ایجاد اشتغال یا کارآفرینی داشته باشد، باید دست او را بوسید و تمام ادارات و نهادهای مربوط به آن حوزه هرآنچه برای تسهیل در روند کار او در توان دارند، انجام دهند؛ باید به او قهرمان کارآفرین گفت.

البته به گفته رضایی به طور قطع فردی که اشتغال یا کارآفرینی دارد ممکن است در این مسیر خسته و دلشکسته و از اصلاح امور و پیشرفت روند کار ناامید شود ولی باید دوباره بلند شود و بقیه راه را محکم‌تر و مصمم‌تر پیش ببرد؛ باید دانش و مهارت خود را ارتقا دهد و قوانین شغلی، مالیاتی و اداری حیطه‌ کاری خود را به خوبی فرا گیرد.

به گفته وی، اگر ترسی که برای حفاظت انسان در برابر خطر خوب است موجب گوشه‌گیری و استفاده نکردن از توانمندی‌های فرد شود تیشه به ریشه زندگی خواهد زد؛ افراد معلول باید از محدوده امن و راحت خود بیرون روند و داستان زندگی افراد موفق اطراف را مرور کنند و بدانند طولانی‌ترین راه با کوچکترین قدم‌ها آغاز می‌شود البته برقراری تعادل بین کار و زندگی شخصی برای یک فرد توان‌یاب، مقداری چالش برانگیرتر از افراد دیگر است برای مثال، خستگی ناشی از طی کردن یک مسیر ۲۰۰ متری برای یک معلول حرکتی که با سختی و صرف انرژی مضاعف راه می‌رود، خیلی بیشتر از یک فرد عادی است.

رضایی تاکید می‌کند: یک بانوی معلول با وجود خستگی شغلی، وقتی به خانه می‌رود، انرژی بیشتری نسبت به یک فرد سالم برای رسیدگی به امور منزل و آشپزی و سایر موارد نیاز دارد و به طور قطع فرد توان یاب برای حفظ تعادل بین کار و زندگی شخصی باید فرصتی برای استراحت خود در نظر بگیرد. مشکلات خود را واضح و شفاف به اطرافیان و همکاران خود توضیح دهد تا انتظارات ناآگاهانه‌ خارج از توانایی‌اش، از او نداشته باشند؛ همسر، فرزندان، والدین و تمام اطرافیان فرد توان‌یاب باید نهایت همکاری و همدلی را با او داشته باشند.

درک شرایط بدون حس ترحم، موجب آرامش افراد معلول می‌شود
یکی از نکات مورد اشاره و قابل تامل این پزشک موفق دزفول درک شرایط بدون حس ترحم از سوی اطرافیان است، او می‌گوید: زمانی که فارغ از تمام محدودیت‌ها و بدون فکر کردن به مشکلات، در کنار دوستان و خانواده‌اش به تفریح و گفتگو می‌پردازد خوشحال می‌شود چراکه درک شرایطش بدون حس ترحم، به وی آرامش می‌دهد.

وی می‌افزاید: زمانی که وارد مکانی می‌شود که استاندارهای ساختمان سازی در آن رعایت شده و به طور مستقل و بدون کمک گرفتن از فرد دیگر می‌تواند در آنجا تردد کند و کارش را انجام دهد، حس رضایتمندی و شادی دارد.

انتظار معلولان از همشهریان و مسوولان

به گفته رضایی، جامعه برای شکوفایی به مشارکت تمامی افراد با هر میزان توانایی نیاز دارد؛ همه باید برای ایجاد شرایط زندگی بهتر برای یکدیگر تلاش کنند؛ باید یکدیگر را درک و بدون ترحم و تحقیر به هم کمک کنند؛ مسئولان نهادهای مختلف باید برای رفع مشکلات معلولان تلاش بیشتری انجام دهند و سیاست‌های خرد و کلان کشور باید در راستای حمایت مالی، اجتماعی، تحصیلی، اشتغال‌زایی و بالا بردن کیفیت زندگی افراد معلول باشد.

تامین داروهای ضروری، توسعه‌ امکانات لازم برای رفع نیازهای تشخیصی، درمانی و توان‌بخشی معلولان به اعتقاد او باید در اولویت امور قرار گیرد و حمایت‌ها، خانواده و اطرافیان فرد معلول را نیز شامل شود زیرا این خانواده‌ها در معرض آسیب‌های بیشتر روانی، عاطفی، اقتصادی و اجتماعی قرار دارند.

الهه رجبی بانوی ۳۶ ساله دیگری است که با وجود ابتلا به ام اس در زمین تولید پوشاک مردانه و لباس فرم اداری، لباس کار و امور بازرگانی فعالیت دارد؛ نمونه دیگری از افرادی است که معلولیتش باعث نشده دست از تلاش بردارد و به یک بانوی موفق تبدیل شده است.

وی که متاهل و دارای یک فرزند پسر است، می‌گوید: پنج سال پیش بعداز کرونا متوجه علائم بیماری ام اس شده که بعد از یک سال پیگیری، بیماری ام اس تایید شده است؛ معلولیت این بانوی دزفولی متوسط بوده که با کمک همسر، خانواده و مصرف دارو درحال حاضر کنترل شده است.

این بانوی کارآفرین قبل از تشخیص بیماری، فرد فعالی بوده ولی بعد از ابتلا به ام اس به دلیل شناخت ناکافی جامعه از این بیماری، او نیز مانند افراد دیگر تا زمان پذیرش بیماری، مدتی کم‌کار شده بود که با تلاش خود و خانواده‌اش توانست راهش را ادامه دهد و با تاسیس انجمن ام اس دزفول حامی همنوعان خود در این شهرستان باشد.

رجبی، چالش‌ها برای افراد معلول در جامعه را چندین برابر افراد عادی می‌داند و می‌گوید: هر جایی بیماران ام اس را نمی‌پذیرند حال آنکه معلولان در برخی مواقع کارهایی باکیفیت‌تر از افراد عادی انجام می‌دهند و دولت باید حمایت بیشتری از آنها داشته باشد.

این بانوی کارآفرین که کارش را از سال ۸۹ با دوخت بالش حلقه‌ای در سطح شهر دزفول آغاز کرده، اکنون تولیدات پوشاک او در سطح کشور استفاده می‌شوند.

وی برای بهبود کسب و کارش، ایده‌پردازی‌های زیادی کرده و فرآیند زمان بر را با آزمون و خطای زیادی تا کسب موفقیت ادامه داده و از فناوری‌های روز دنیا استفاده کرده است.

رجبی به افراد معلولی که قصد اشتغال و کارآفرینی دارند توصیه می‌کند تلاش زیادی داشته باشند و برای رسیدن به اهداف خود نترسند زیرا ترس برابر با شکست است.

این بانوی کارآفرین که تاکنون ۲۵ نفر از افراد معلول را خیاطی آموزش داده و منتظر دریافت تسهیلات بانکی برای توسعه کارگاهش است، می‌گوید: باید از معلولان نیز به عنوان سرمایه‌های کشور استفاده شود؛ معلولان نیازمند حمایت مالی و معنوی هستند باید ضمن فرهنگ سازی برای برخورد با این افراد، فضای شهر را نیز برای حضور آنها ایمن کرد.

بانوی کم بینای تلاشگری که به مستمری بهزیستی اکتفا نکرد

مریم نمدک یک بانوی ۳۴ ساله کم‌بینای شدید دزفول است که به علت ازدواج فامیلی، از سال ۸۷ دچار کم بینایی شدید شده و زیر نظر بهزیستی است؛ می‌گوید: کم بینایی اش تا سال ۹۷ رشد کرده و اکنون متوقف شده است.

به گفته این بانو، مستمری بهزیستی جوابگوی هزینه‌های زندگی او نیست و با توجه به علاقه‌ای که به هنر شیرینی‌پزی و قنادی داشته اقدام به تهیه و فروش محصولات کرده است.

با وجود رضایت مشتریان از کار شیرینی‌پزی به دلیل وجود واسطه، دریافتی زیادی نداشته به همین دلیل از اردیبهشت سال گذشته به فکر تولید قند و نبات افتاده است.

این بانوی کم‌بینا با قدردانی از حمایت خانواده‌اش می‌گوید: از طریق فضای مجازی آموزش‌های لازم را درخصوص تولید قند و نبات فرا گرفته و با کمک خانواده توانسته است محصولات خود را از طریق فضای مجازی به فروش برساند.

وی رسیدن به استقلال را دلیل گرایش خود به این کسب و کار عنوان می‌کند؛ قصد داشته ثابت کند معلولیت مانعی برای اشتغال نیست و با وجود محدودیت‌ها می‌تواند به خواسته خود برسد.

بنا به درخواست مشتریان تولیدات او نیز متفاوت است و به طور میانگین ماهانه حدود ۱۰ کیلوگرم قند و نبات تولید می‌کند؛ در ابتدا با چالش‌های زیادی برای تشخیص رنگ‌ها مواجه بوده ولی اکنون می‌تواند قندهای رنگی باکیفیتی تولید کند.

اگرچه درآمد این بانوی تلاشگر زیاد نیست ولی نشان داده با وجود معلولیت و بینایی کم نیز می‌توان به اهداف خود رسید.

نمدک خواستار ارائه تسهیلات به معلولان برای خودکفایی و رونق تولید است و می‌گوید: خیابان‌ها و معابر شهری برای تردد معلولان و کم‌بینایان بهسازی شوند و درصورت برگزاری نمایشگاه و جشنواره غذا، غرفه‌هایی برای فروش تولیدات قند و دیگر مواد غذایی اختصاص یابد.

توصیه او به افراد دارای معلولیت که قصد اشتغالزایی برای خود دارند، این است که از شرایط واهمه نداشته باشند و با اعتماد به نفس بالا و حمایت خانواده‌ها ورود کنند.

۸۱ معلول در دزفول تسهیلات اشتغال دریافت کردند

به گفته رئیس اداره بهزیستی شهرستان دزفول، تعداد معلولان شهرستان دزفول هفت هزار و ۹۹۵ نفر است که از این تعداد، پنج هزار و ۱۵۷ نفر مستمری‌بگیر هستند.

محمد پیلوار با بیان اینکه سال گذشته، ۸۱ نفر از معلولان تسهیلات اشتغال ۱.۵ میلیارد ریالی دریافت کردند، می گوید: امسال نیز ۶۰ نفر از معلولان دزفول برای دریافت تسهیلات اشتغال ۲ میلیارد ریالی به بانک معرفی شدند.

بنا به اعلام او، امسال ۲۵ نفر از معلولان شهرستان دزفول تسهیلات ودیعه مسکن دریافت کردند که جمع این تسهیلات ۲۷ میلیارد و ۵۰۰ میلیون ریال است؛ ۵۲ نفر از معلولان نیز ۵۱ میلیارد و ۶۵۰ میلیون ریال تسهیلات برای احداث مسکن دریافت کرده‌اند.

پیلوار می‌گوید: فقط زمانی معلولان پس از دریافت تسهیلات از چرخه حمایت بهزیستی خارج می‌شوند که دهک بالایی داشته باشند که تاکنون سه نفر از معلولان دزفول به این مرحله رسیده‌اند.

فعالیت ۳۰ معلول کارآفرین در دزفول/ لزوم رعایت سهم سه درصد استخدام معلولان در ادارات دولتی

به گفته رئیس اداره بهزیستی دزفول، حدود ۳۰معلول کارآفرین در زمینه‌های صنایع تبدیلی، مراکز شبانه روزی، درمانگاه شبانه روزی، باشگاه‌های ورزشی، کشاورزی، پرورش دام، تولید عسل و قالی بافی در دزفول فعال هستند که زمینه اشتغال مستقیم و غیرمستقیم ۵۰ نفر را فراهم کرده‌اند؛ به ازای بکارگیری هر فرد معلول، ۲ میلیارد ریال تسهیلات به کارفرما پرداخت می‌شود.

وی در خصوص سهم سه درصد استخدام معلولان در ادارات نیز گفت: طی سال‌های اخیر، سهمیه سه درصدی استخدام معلولان به ویژه در ادارات بهزیستی شهرستان‌ها و آموزش و پرورش به طور مطلوبی رعایت شده و تعداد زیادی از معلولان توانمند استخدام شده‌اند.

اگرچه معلولان با مشکلات جسمی فراوانی دست و پنجه نرم می‌کنند ولی حمایت مسوولان و شهروندان بدون ترحم می‌تواند مشوقی بسیار خوب برای موفقیت آنها در جامعه باشد که انتظار می‌رود ضمن حمایت مسوولان در این خصوص در جامعه فرهنگ سازی شود تا شاهد پیشرفت بیش از پیش این قشر باشیم.